Kapituła Honorowej Nagrody "SĄDECCZYZNA" im. Szczęsnego Morawskiego, ustanowionej w roku 2007, w skład której wchodzą: Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Nowym Sączu, "Almanach Muszyny" - Stowarzyszenie Przyjaciół Almanachu Muszyny, Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu oraz Komitet Redakcyjny "Rocznika Sądeckiego" ogłosiła w Ratuszu Miasteczka Galicyjskiego, że w VIII edycji konkursu przyznała dwie Honorowe Nagrody "SĄDECCZYZNA" im. Szczęsnego Morawskiego za książki wydane w roku 2014.

 

 

1. Grzegorz Olszewski za pracę „Ziemia Sądecka. Monografia historyczna administracji lokalnej”. Wydawca: Powiat Nowosądecki i Powiatowy Młodzieżowy Dom Kultury w Starym Sączu. Skład i druk: Drukarnia GOLDRUK Wojciech Golachowski. Grzegorz Olszewski otrzymuje pamiątkowa statuetkę bedącą symbolem Nagrody Szczęsnego Morawskiego.

2. Praca zbiorowa pod red. Dawida Golika, „Masz synów w lasach, Polsko...: podziemie niepodległościowe i opór społeczny na Sądecczyźnie w latach 1945-1956”. Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie, Muzeum Okręgowe w Nowym, Sączu, Katolickie Stowarzyszenie Civitas Christiana Oddział w Nowym Sączu, Stowarzyszenie Dla Miasta w Nowym Sączu. Skład i druk: Drukarnia GOLDRUK Wojciech Golachowski. Pamiątkową statuetkę otrzymuje autor opracowania redakcyjnego Dawid Golik, zaś autorzy artykułów składających się na książkę pamiątkowe dyplomy.

 

Nagrodę wręczyli członkowie Kapituły Nagrody: Leszek Zakrzewski, prezes Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Sączu, przewodniczący kapituły, Bożena Mściwujewska-Kruk, redaktor naczelna „Almanachu Muszyny”, sekretarz kapituły oraz Robert Ślusarek, dyrektor Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu.

 

Uzasadnienie

Kapitula zdecydowała się rozszerzyć formułę Nagrody Sądecczyzna im. Szczęsnego Morawskiego o nagradzanie także prac zbiorowych, dostrzegając w tym szansę na zachęcanie kolejnych autorów do opracowywania i wydawania w formie książkowej pokłosia konferencji naukowych, podejmujących tematykę naszego regionu. Przyczyni się to do wzbogacenia wiedzy o Sądecczyźnie.

 

Nagrodzona książka Grzegorza Olszewskiego spełnia kryteria określone w regulaminie konkursu. Praca uzupełnia ewidentnie brakujący dział w badaniach dziejów naszego regionu i odkrywa nowe karty historii Sądecczyzny. Zajmuje się całościowo problemem zarządzania regionem sądeckim na przestrzeni wieków. W książce jest odkrytych wiele nieznanych wcześniej dokumentów, zdarzeń i postaci. Autor podjął udaną próbę skorygowania szeregu błędnie przytaczanych w innych publikacjach faktów.

 

Warto podkreślić, że autor wykorzystał niepublikowane źródła archiwalne. W efekcie odkrył wielu starostów sądeckich, którzy dotychczas nie zostali opisani. Zaprezentowanych jest kilkadziesiąt fotografii, rycin, planów i fotokopii obrazów dotychczas niepublikowanych. Autor pokusił się o opracowanie historycznych map Sądecczyzny. Publikacja zawiera także odkrywczy chronologiczny opis starostwa grybowskiego z pocztem starostów grybowskich. Autor opisuje całą Sądecczyznę, również w ujęciu historycznym.

 

Książka jest efektem wielkiej pracy autora, wielu dni spędzonych w archiwach. Należy mu się szacunek za sporządzenie dzieła ważnego dla Sądecczyzny. Minusem pracy, który autor winien niezwłocznie nadrobić, jest brak indeksów rzeczowego i osobowego.

 

Z kolei druga z nagrodzonych książek, praca zbiorowa pod red. Dawida Golika, wpisuje się w widoczny w ostatnim dwudziestoleciu nurt przywracania pamięci o walce Polaków z narzuconą przemocą władzą komunistyczną w pierwszych latach powojennych. Choć książka ta nie jest monografią działań niepodległościowych na Sądecczyźnie, to 13 składających się na nią artykułów naukowych pozwala prześledzić ewolucję oporu zbrojnego i społecznego na tym terenie w latach 1945–1956.

 

Niewątpliwym atutem książki jest szerokie spektrum podejmowanych w niej tematów – od wkroczenia na Sądecczyznę Armii Czerwonej i likwidacji AK, przez zbrojną walkę żołnierzy niezłomnych i represje bezpieki, po opór przed kolektywizacją i spory o pamięć tamtych wydarzeń. Autorzy nie boją się też podejmować tematów trudnych – związanych ze zjawiskiem „bandycenia” się podziemia lub współpracą niektórych żołnierzy z komunistyczną policją polityczną. Obalają też narosłe przez lata mity oraz opinie rozsiewane przez komunistyczną propagandę.

 

Dostrzegalnym mankamentem pracy jest niedobór tekstów omawiających dane zagadnienie w sposób syntetyczny w skali regionu oraz artykułów zgłębiających zjawisko oporu społecznego. Niewątpliwie jednak każdy kolejny badacz podejmujący te tematy w przyszłości będzie musiał oprzeć się na książce „Masz synów w lasach, Polsko…”. Pod tym względem jest to praca fundamentalna.

 

Inne prace, których szczególną wartość podkreśliła Kapituła

 

Kapituła Nagrody podkreśla wysoki poziom i wartość poznawczą innych pozycji, które ukazały się w roku 2014, a dotyczących Sądecczyzny, w tym szczególnie album „Nowy Sącz, jeśli zapomnę o nich... : Cmentarz Komunalny w Nowym Sączu 1889-2014”, Bogusław Kołcz (tekst) i Piotr Droździk (fotografie).

 

Okolicznościowe laudacje poświęcone nagrodzonym książkom wygłosili:

 

Dr Anna Janota-Strama, ubiegłoroczna laureatka Honorowej Nagrody "SĄDECCZYZNA" im. Szczęsnego Morawskiego, za książkę „Stadniccy herbu Szreniawa z Nawojowej: dzieje rodu”. – o pracy Grzegorza Olszewskiego, „Ziemia Sądecka. Monografia historyczna administracji lokalnej”,

 

Mgr Mirosław Surdej – inspektor w Referacie Badań Naukowych Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN w Rzeszowie – o pracy zbiorowej pod red. Dawida Golika, „Masz synów w lasach, Polsko...: podziemie niepodległościowe i opór społeczny na Sądecczyźnie w latach 1945-1956”.

 

Na zakończenie uroczystości profesor dr hab. Julian Dybiec, członek zespołów redakcyjnych „Rocznika Sądeckiego” oraz „Almanachu Łąckiego” przedstawił refleksje na temat „Nauka a prasa lokalna”.

 

Dotychczasowi laureaci Nagrody :

 

Nagroda, przyznawana od roku 2008, ma na celu wyróżnienie najcenniejszych prac dotyczących dziejów i kultury Sądecczyzny, jakie ukazały się w roku poprzedzającym jej przyznanie. Uroczyste wręczanie nagrody odbywa się corocznie w Ratuszu Miasteczka Galicyjskiego, w pierwszy piątek lipca.

I edycja, rok 2008: Piotr i Tadeusz Łopatkiewiczowie, Stanisława Tomkowicza inwentarz zabytków powiatu sądeckiego,

II edycja, rok 2009: Jerzy Leśniak, Szkoła Chrobrego 1908-2008,

III edycja, rok 2010: Jerzy Giza, Nowosądecka Lista Katyńska,

IV edycja, rok 2011: Józef Skrabski, Kościoły Grybowa,

V edycja, rok 2012: ks. Jan Kudelka, Kościół na Sądecczyźnie w godzinie próby 1939-1945,

VI edycja, rok 2013: Grzegorz Olszewski, Więźniowie KL Auschwitz z powiatu nowosądeckiego: księga pamięci.

VII edycja, rok 2014: Anna Janota-Strama, Stadniccy herbu Szreniawa z Nawojowej: dzieje rodu.

 

Pamiątkową statuetkę przygotowuje tradycyjnie znany sądecki konserwator zabytków Józef Stec. Każdego roku jest to unikalna kompozycja; w oprawę wykonaną z drewna wstawiana jest kamienna płyta z wygrawerowanym i pokrytym prawdziwym złotem napisem: "SĄDECCZYZNA, nagroda im. Szczęsnego Morawskiego", podanym rokiem przyznania nagrody i herbem Ziemi Sądeckiej. Drewno i kamień, jako surowce naturalne, symbolizują bogactwo przyrody Ziemi Sądeckiej, a zarazem i trwałość tradycji